دارد الحق در جماعت خوشترین منظر نماز

 فلک ایمان را به طوفانها بود لنگر نماز

در دل شبهای تاریک است روشنگر نماز

آن رهایی بخش ما از کام دریای بلا

کشتی دل را امان از موج هول‌آور نماز

با قیام و با قعود و با رکوع و با سجود

دارد الحق در جماعت خوشترین منظر نماز

صبح و ظهر و عصر و شب در پیچ و تاب زندگی

چرخ عمر هر مسلمانی را بود محور نماز

روح پاک و جسم پاک و جامه پاک و آب پاک

مسح سر با مسح پا یعنی که پا تا سر نماز

گر شود بر پا نماز با خلوص و با صفا

می‌کند خود نهی از فحشاء و از منکر  نماز

 تابیاساید در آغوش سعادت ملتی

باید اول سایه اندازد و را بر سر نماز

جنگ با فرهنگ شیطانیست در محرابها

می‌زند بر قلب دشمن روز و شب خنجر نماز

هر بنای بی‌ستونی عاقبت ویران شود

گردد ایمان بی‌ستون بر پا نباشد گر نماز

بی‌نمازان را به قرب حق تعالی راه نیست

چونکه در معراج هر مومن بود شهپر نماز

ای که می‌جویی پناهی استعینوا بالصلوه

هست ما را در حوادث بهترین  سنگر نماز

در برخی روایات آمده نماز کسی را که او را سبک شمرده و به تاخیر بیندازد نفرین می‌کند و می‌گوید: مرا تباه کردیخدا تو را تباه کند همچنان که مرا تباه کردی ( امام صادق بحارالنوار ج 83 ص 10)

و نفرین نماز را نباید دست کم گرفت. ضایع کننده نماز به جای آن که  نماز را وسیله  خودسازی قرار دهد آن را ابزاری برای تخریب خویش می‌سازد. حضرت علی هنگامی که محمد بن ابی بکر را به ولایت مصر منصوب کردند در نامه‌ای به او فرمودند: بدان که هر چه از کارهایت تابعی از نماز توست. آنکه نماز را تباه کند، کارهای دیگرش را بیشتر تباه خواهد کرد.

امام صادق روایت کرده‌اند که رسول خدا  فرمود: انکه نماز را پس از فرا رسیدن وقت آن به واپس افکند به شفاعتم نرسد و نیز پیامبر فرمودند: آن که نماز را سبک شمرد از من نیست. نه به خدا چنین کسی در حوض کوثر بر من وارد نمی شود.

1-   اصول اجتماعی نماز

نماز، علاوه بر اثر وضعی خود دارای اصول، پیامها و اشاره‌هایی است و توسط این اصول ویژگیهایی را در افراد ایجاد می‌کند که در سطح جامعه به عنوان صفات اجتماعی آشکار می‌گردد. این اصول اجتماعی باعث می‌شوند که ما بتوانیم جامعه را به شکل صحیح اداره کنیم. که در اینجا، به چند مورد از آنها اشاره می‌شود:

1-    اصل ایمان :

ایمان امری فطری است  و انسان ، فطرتا طالب ایمان است زیرا ایمان به او آرامش می‌دهد و آرامش، نیاز است، ایمان اصلی و اساسی و آرامش بخش، ایمان دینی است که اگر دین کسی محکم بود، می‌توانیم به او اعتماد کامل بکنیم و چهره دین هر کس نماز اوست فضای ایمان و اعتماد، ایجاد انگیزه  و شور و نشاط می‌کند همگان را وادار به همکاری و بهبود کار و تلاش و خستگی‌ناپذیر می‌سازد و در نهایت پیشرفت‌های چشمگیری در همه شؤن جامعه ایجاد می شود.

2-    اصل طهارت

طهارت دو نوع است طهارت ظاهری مانند غسل و وضو و تیمم که پیش از نماز و تلاوت قرآن باید داشته باشیم و طهارت باطنی که ذکر خدا و انواع عبادت‌های واجب و مستحب است. برای طهارت باطنی باید قبل از هر چیز استعاذه کنیم یعنی از گناهان خویش توبه کرده و به ذات اقدس حضرت حق پناهنده شویم. رعایت این اصل سبب خواهد شد که افراد جامعه دارای روحی پاک باشند. تزکیه و تصفیه باطنی که حاصل تربیت های دینی و عبادتهاست، سبب خواهد شد ناراحتیها، نگرانیها، هیجانات و عقده‌های روانی کم شود. و از حسادتها، کینه‌ها، اذیت و آزارها و ضرب و شتم و جرح در جامعه  خبری نباشد.

3-    موقع‌شناسی و زمان‌سنجی

ناظم پرتوان جهان، برای طبیعت نظم را مقرر کرده است و برای جوامع انسانی هم که بخشی از خلقت است، نظم را پسندیده و سفارش کرده است. حتی دوست دارد که بندگانش ارتباطهای ویژه و رسمی خود را با او، در اوقات خاص و روی برنامه حساب شده‌ای برقرار کنند. از این رو برای انواع عبادت‌های بندگان، مانند نماز، روزه و حج برنامه زمان‌بندی شده‌ای تعیین و عنصر نظم و زمان را وارد برنامه‌های دینی کرده است. رعایت اوقات نماز، تمرین وقت‌شناسی برای عادت به رعایت وقت در دیگر اعمال است.

4-    اصل تبلیغ

پس از طهارت، اذان است. یعنی اعلام وقت شرعی . درسی که از اذان می‌گیریم ضرورت تبلیغ، رعایت زمان و مکان، تبلیغ و رعایت دیگر شرایط تبلیغ است. با رعایت اصل تبلیغ، حضور خود را در جامعه و جهان اعلام می‌داریم. وقتی اقامه می‌خوانیم معنیش این است که با خواندن آن، جامعه مسلمین و امت اسلام اقامه می‌گردد و سر پا می‌ماند. جامعه اسلامی بدون تبلیغ و رعایت اصول صریح تبلیغ، نه تنها گسترش نخواهد داشت بلکه منزوی خواهد شد.

5-    اصل امر به معروف و نهی از منکر

نماز دارای خاصیت بازداری از فحشا و منکر است. قران کریم این اصل را به عنوان یک اصل اجتماعی و وظیفه‌ای همگانی مقرر کرده است این وظیفه برای مراقبت همگان از اعمال یکدیگر و پاکسازی و بهسازی اجتماعی مقرر شده است.

6-    اصل حجاب

رعایت اصل حجاب، نشان حجب و حیا و عفت و شرط سلامت یک جامعه است و جوب حجاب در نماز به ما می‌آموزد  که زشتی‌های باطنی و حتی در مواردی زیباییهای معنوی خود را بپوشانیم.

7-    اصل حیا

آن که در نماز حیا داشته و در مقابل خدا، اعتراف به تقصیر و ناتوانی دارد، در جامعه هم حیا دارد. یعنی  در برابر مردم هم از قصور در اجرای وظایفش شرم دارد. از این رو در رفع نواقص و معایب خود و کار خود می‌کوشد. و این امر موجب پیشرفت یک جامعه می‌شود. رسول خدا فرمودند: برای هر دینی، منشی است و منش اسلام، شرم و حیاست.

8-    اصل هدفداری

آغاز نماز، نیت است. یعنی ما جامعه‌ای هدفداریم و هر کارمان جهت‌دار می‌باشد. هدف ما جلب خشنودی خالقمان است و مچون هر کاری را برای او می‌کنیم باید بکوشیم  تا آن را به بهترین شکل ممکن عملی کنیم.

9-    تعیین شاخص هدف و نقطه آغاز

وقتی که در نماز تکبیره الاحرام می‌گوییم فقط به خدا روی می‌آوریم و غیر او را پشت سر می‌اندازیم. این شروع حرکت برای رسیدن به هدف تقرب به خداوند است. لیلکن الله اکبر تنها یک اصل ایمانی نیست بلکه یک اصل سیاسی و اجتماعی جامعه مبتنی بر ایمان است. خدا بزرگتر از حد توصیف است و خدا بزرگتر و برتر از هر قدرتی است بنابراین هدف جامعه مسلمانی بی‌اعتنایی به مستکبران و روی آوردن به خداست.

10-    اصل تسمیه

پس از پناه بردن به خدا، قرائت را با تسمیه آغاز می‌کنیم. شروع کردن کارها با نام خداوند ما را از انواع انحرافات حفظ می‌کند.

11-          اصل رحمت

تاکید بر نرحمانیت و رحیمیت پروردگار در آغاز هر سوره نشان می‌دهد که باید بندگان خدا به ویژگی‌ رحمت، متصف شوند خداوند صفت رحمت را در نهاد ما انسانها قرار داده تا بتوانیم در پرتوی هدایتش به صلح و صفا و مودت در جامعه برسیم این اصل، دلها را به هم نزدیک کرده و روح خیر خواهی را در بین مردم پدید می‌آورد.

12-          اصل حمد

حمد خداوند سبب می‌شود که حق شناس بار آییم و همچنین که رکوع و سجود در برابر پروردگار، درس فروتنی به ما می‌آموزد، تکرار  حمد و سپاس خدا نیز تمرینی برای رشد روح حق شناسی در انسانهاست. ستایش از نکوکاران ، ترویج نیکوکاری و جلب رضایت بندگان خداست و رضایت خدا  را به دنبال خواهد داشت.

13-    اصل تقوا

یکی از بخشهای نماز که تقوی  را به یاد می‌آورد آیه سوم از سوره حمد است کلمه «مالک» خدا ترسی را به یاد مسلمانان می‌اندازد. رعایت این اصل انسان را از تجاوز به حقوق دیگران و زیر پا نهادن اخلاق اسلامی باز می‌دارد.

14-          اصل آزادی

هواپرست، اسیر هوسهای نفس است  و این خواهشها او را به دنبال خود می‌کشند. ولی اگر چیزی را جز خدا نپرستیم اسیر و بنده هیچ چیز و هیچ کس نشده و به آزادی حقیقی خواهیم رسید.

15-    اصل استعانت

وقتی در نماز می‌گوییم خداودا تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم، یعنی منحصرا به خدا توکل کرده‌ایم، کمک خواهی از خداوند، قدرت ایمان و توان فکری و روحی و عملی امت اسلام را مضاعف می‌کند.

16-          اصل صراط شناسی

در بخش دوم سوره حمد که دعاست، از خدا می‌خواهیم که ما را به راه مستقیم هدایت کند. صراط مستقیم 3 ویژگی دارد. اول این که راه بندگان صالح خداست. کسانی که با رعایت قوانین تعیین شده توانسته‌اند خشنودی خداوند را جلب کرده و به خوشبختی دنیا و آخرت برسند. دوم این که هر راهی که از سوی خداوند مورد قبول واقع نشده باشد راه شیطانی است در نتیجه هر کسی که خشم خداوند را برانگیزد در راه نادرست قدم گذاشته است. سوم این که یکی دیگر از ویژگیهای صراط مستقیم این است که راه گمراهان نیست و خط مسیر گمراهان، بیراهه است. احکام قرآن خط‌مشی هر سه گروه نعمت  یافتگان، خشم گرفتگان و گمراهان را مشخص می‌کند. برای شناخت کامل صراط مستقیم باید به قرآن و عملکردهای پیامبر  و ائمه مراجعه کرد. رسول خدا فرمودند: صراط مستقیم راه پیامبران است و همانها هستند که مشمول نعمتهای بیکران الهی شده‌اند. (تفسیر نور الثقلین ج 1 ص 20)

 و از امام صادق است که در معنی صراط مستقیم فرمود: به خدا سوگند، صراط مستقیم ما هستیم ((تفسیر نور الثقلین ج 1 ص21) 

17- اصل تکریم

ما در نماز خدا را بزرگ می داریم و برایش رکوع و سجود می‌کنیم چون آفریدگار جهان و خالق و رازق ماست. حال اگر انسانهای بزرگی در جامعه باشند باید آنها را نیز مورد تکریم قرار دهیم. تکریم بزرگان خدمتگزاران، به ویژه اکرام و احترام والدین و معلمان موجب می‌شود که از تباهی و بتهکاری پرهیز کرده و کرامت و حرمت خود و جامعه اسلامی را نگه داریم.

18- اصل قیام و قعود

قیام نماز، تنها یادآور قائم شدن قیامت و سرپا ایستان در صحرای محشر نیست بلکه قیام به موقع برای احقاق حق و پیکار با ستمگران را هم به ما می‌آموزد. قعود نماز هم فقط بنده‌وار نشستن و در مقابل خدا کرنش کردن را تداعی نمی‌کند بلکه قعود از قیام یعنی ترک جنگ و پذیرش  صلح  در مواقع لازم.

19- اصل حق‌پذیری

در تشهد نماز، به یکتایی خدا و عبودیت و رسالت رسول او گواهی می‌دهیم اما تنها  تشهد  نماز نیست که گواه حق‌پذیری نماز گزار است بلکه در جای جای نماز، ما حقایق هستی را درک می‌کنیم.

20- اصل دعا

پس از گواهی دادن به یکتایی خدا و نفی شرک و تایید  پیامبر (ص) برای ایشان و خاندانش دعا می‌کنیم. در موارد دیگری از نماز نیز مانند قنوت، رکوع و سجود بر او درود می‌فرستیم. دعا هم پیوند بین انسان و خداست و هم موجب جلب مهر و رحمت انسانها به هم می‌شود. رسول خدا فرمودند: هر نمازی که در آن حق مردان و زنان مومن دعا نشود، ناقص است. (مدینه البلاغه چ 2 ص 530)

نمازی است که آگاهانه و عاشقانه بگزارند. نمازی ناب و پر از حضور توسط انسانهای خالص و ناب. اینگونه نمازها در انسان سازی و جامعه‌سازی نظیر ندارند و مخصوص عارفان و بندگان صالح خدا هستند.

چنانچه آفات نماز یعنی جهل، ضعف، سهو و ریا به آگاهی، ایمان، توجه و اخلاص مبدل شوند، نمازمان، نماز موثر است. این نماز مخصوص  مومنانی است که اهل علم و معرفتند.

نمازی است که غالبا از اول وقت خود به تاخیر می‌افتد و چنانچه در آغاز وقت خوانده شود، باز هم با توجه کامل و حضور دل خوانده نمی‌شود. این نماز، همان نماز ساهی و غافل است: فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم صاهون. وای بر نمازگزاران ، همان کسانی که از نماز خود فراموش می‌کنند.

نمازی است که نمازگزارنده، آن را نه از روی اعتقاد و به عنوان یک تکلیف بلکه برای دیگران و به عنوان فریب می‌خواند و چون نمازش خالی از انگیزه‌های خدایی و به دو از آگاهی و احساس مسئولیت است، گاهی نماز می‌خواند و گاهی نمی‌خواند. چنین نمازی نه تنها بی‌ثمر و فاقد آثار نیک می‌باشد بلکه زیانبار است. تقسیم فوق نشان می‌دهد که میزان ثمردهی نماز در ابعاد به نمازگزار و شناخت او از نماز و به کارگیری آن بستگی دارد. هر قدر نماز را بیشتر بشناسیم، بهتر می‌توانم به کمال برسیم. نماز، معراج مومن است. یعنی به وسیله آن می‌توانید اوج بگیرید و تا قرب خدا بروید. نماز، خلاصه و عصاره قرآن و باب ورودی برای گلگشت در گلستان آن و کوچ کردن از هیچ به سوی همه چیز است. . چه زیبا  امام خمینی این غزل زیبا را در وصف ستایش خداوند سروده‌اند:

از هیچ به سوی همه چیز

بر در میکده با آه و فغان آمده‌ام                 از دغلبازی صوفی به امان آمده‌ام

شیخ را گو که در مدرسه بر بند که من       زین همه قال و مقال توبه جان آمده‌ام

سر خم باز کن مگر از پیر که در درگه تو       با شعف رقص کنان دست فشان آمده‌ام

گرهی باز نگردد از غمزه یار                 بر درش با تن شوریده روان آمده‌ام

همه جا خانه یار است که یارم همه جاست       پس زبتخانه سوی کعبه چسان آمده‌ام

راز بگشا و گره باز و معما حل کن که از این بادیه بی تاب و توان آمده‌ام

تا که از هیچ کنم کوچ به سوی همه چیز     بوالهوس در طمع گنج نهان آمده‌ام

مصرع آخر اشاره به حدیث قدسی: کنت کنزا مخفیا فاحببت ان اعرف فخلقت الخق لکی  اعرف ( مصابیح الانوار، سید عبدالله شبر 2/5/40)

نمازی است که با بالاترین درجه از عشق و معرفت و بیشترین خشوع و حضور خوانده می‌شود. نمازی که در آن خاطر نمازگزار آنی غافل از خدا و معطوف به دنیا نشود. نماز ناب مخصوص انبیاء و اوصیاست و مقام والایشان مرهون همین نماز آنان است. کسانی چون پیامبر اکرم، حضرت علی (ع) و علی بن حسین (ع) که دسترسی به مقام و نماز آنان برای دیگران میسر نیست.

امام صادق بر نماز همواره تاکید فراوان داشته و فرمودند « زمانی که نمازگزار بع نماز می‌ایستد، از آسمان تا فرق سرش نیکویی بر او افشانده می‌شود. فرشتگان از زیر قدمهایش تا آفاق آسمان برگرد او می‌چرخند و طواف می کنند و فرشته ای فریاد م‌زند: ای نمازگزار! اگر بدانی که با مناجات می‌کنی، هرگز از او رو برنمی‌تابی. پس نماز بهترین اعمال صالح و با اجرترین آنها یزد  خداوند است»

از اما صادق روایت شده که فرمودند « به حقیقت که ترک کننده نماز کافر است» و ایشان در جای دیگر فرمودند « اول برنامه‌ای که انسان به آن محاسبه می‌شود، نماز است اگر پذیرفته شود بقیه اعمال او نیز پذیرفته می‌شود و اگر مردود گردد، سایر اعمال او نیز مردود می‌گردد.»

اما صادق در روایتی فرمودند «ملک الموت به هنگام قبض روح، شیطان را از آنانکه بر نمازش محافظت داشته دفع می‌کند تا  نتواند به مسافر با ایمان جهان آخرت ضرر برساند و در آن حالت هولناک، شهادت به توحید و رسالت را به او تلقین می‌کند. »

در وقت وفات اما صادق، جریان عجیبی رخ داد. ایشان چشمهایشان را باز کردند و فرمودند تمام خویشان مرا بگویید تا بالای سرم حاضر شوند. وقتی همه جمع شدند امام رو به جمعیت کردند و این جمله را گفتند »هرگز شفاعت ما به مردمی که نماز را سبک بشمارند نخواهد رسید» بعد از گفتن این جمله، جان به جهان آفرین تسلیم کردند.

حضرت علی در آخرین وصایاتش راجع به نماز گفتند « خدا را، خدا را، درباره نماز که نماز استوانه خیمه دین شماست.» (گفتارهای معنوی ص 95)

در روز عاشورا امام حسین (ع) نماز خوف خواند. یعنی نمازی که چون مجال نیست، باید مخفف خوانده شود. در حال نماز، از سربازان در مقابل دشمن ایستاده و نیمی به امام جماعت اقتدا کنند. امام جماعت یک رکعت را که خواند، صبر می‌کند تا آنها یک رکعت دیگر خودشان بخوانند. بعد آنها می‌روند پست را از رفقایشان می‌گیرند در حالی که امام همین‌طور نشسته یا ایستاده، سربازان دیگر آمده و نماز خودشان را با رکعت دوم امام می‌خوانند. ابا عبدالله به دشمن نزدیک بودند. و در حالی که مشغول نماز بودند دشمنان فریاد می‌زدند: یا حسین، نماز تو فایده‌ای ندارد. چون تو بر پیشوای زمان خودت یزید یاغی هستی. همزمان، تیرهایی به سوی ایشان پرتاب کردند. به طوری که یکی از آنها به سعیدبن عبدالله حنفی که خودش را برای امام سپر بلا قرار داده بود اصابت کرد. به طوری که وقتی نماز امام تمام شد نزدیک جان دادنش بود. آقا خودشان را به بالین او رساندند و او در همان حال جمله عجیبی گفت: «یا ابا عبدالله آیا من حق وفا را به جا آوردم؟» و در چنین حالی و در راه نماز شهید شد. امام حسین در صحرای کربلا، 2 ، 3 ساعت بعد نماز دیگری هم به جا آوردند. اما این بار رکوع اباعبدالله وقتی بود که تیری به سینه مقدسشان وارد شد و ایشان مجبور شدند تیر را از پشت سر بیرون آورند. سجود ایشان بر پیشانی نشد. چون از روی اسب به زمین افتادند، طرف راست صورتشان روی خاکهای گرم کربلا افتاد و در همان حال، ذکر امام حسین این بود: «بسم الله و با الله و علی مله رسول الله ».

1-    نماز در آینه حیات محمد (ص)

مسائلی که در باب نماز در آیین رسول خدا مطرح است در هیچ فرهنگی مطرح نبوده است. نماز در اسلام محمدی، حقیقتی جامع و واقعیتی کامل است که در پرتوی آن انسان به آداب الهی مودب می‌شود و طریق رشد و کمال و عرفان و طریقت و عشق و حقیقت را می‌پیماید. نماز در آیین محمد (ص) بال پرقدرتی است که اگر با شرایط مخصوص خودش انجام بگیرد، انسان را تا مقام قرب و وصال محبوب ابدی و معشوق سرمدی پرواز می‌دهد. آری نماز اسلام محمد سراپا آداب الهی و مسائل تربیتی و حقایق ملکوتی و واقعیات آسمانی است. با چنین نمازی است به معراج  مربوط به خودش می‌رسد و به دریای نور سرمدی متصل می‌گردد.

در روایت بسیار مهمی آمده است: «چون عبد به نماز برخیزد، حجاب بین او و حق برداشته می‌شود و حضرت محبوب با وجه کریم با او روبرو می‌گردد. ملائکه از دو طرفش تا انتهای آسمان صف بسته و با او نماز می‌گزارند و دعایش را آمین می‌گویند و تمام جوارح و اعضای بدن و هر آنچه در اطراف اوست تسبیح می‌گویند. (اسراؤ الصلوه تهرانی ص 24)

رسول خدا همواره بر خواندن نماز تاکیدات خاصی داشته‌اند و روایت زیر در مورد ارزش نماز از ایشان نقل شده است:

«چون عبد رو به قبله کند و برای نماز نیت کرده بگوید: الله اکبر بیرون آید از گناه چنانچه از ماد زاده شد و چون بگوید: اعوذبالله من الشیطان الرجیم به هر تار مویی که بر تن او باشد، خدا ثواب یکسان عبادت را در دیوان اعمالش بنویسد.

و چون فاتحه و سوره بخواند، چنان بود که یک حج و عمره به جا آورده و چون رکوع کند و تسبیح بگوید چنان باشد که به وزن خود، زر سرخ صدقه داده باشد و چون بگوید سمع الله لمن حمده خداوند مهربان به نظر رحمت به وی نگاه کند و چون سجده کند و تسبیح گوید، حضرت حق ثواب پیامبران روزی او دهد و چون تشهد گوید، خداوند او را با صابران ثواب دهد  چون سلام داده و فارغ شود، خدای کریم درهای بهشت را به روی او باز می کند پس از هر دری که بخواهد، بی حساب وارد رضوان حق می شود» آری این است ثواب از دیدگاه رسول اکرم (ص) و خود ایشان همواره در عبادت و خواندن نماز برترین افراد بودند.

.مرد نابينايى به محضر رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شرف ياب شد و عرض كرد: ((يا رسول اللّه ، چشمانم ديد ندارد و چه بسا پيش آمده كه اذان مسجد را مى شنوم ولى كسى پيدا نمى شود كه دستم را بگيرد و براى اقامه نماز جماعت در كنار شما مرا به مسجد بياورد.))

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به او فرمود: ((طنابى به در منزلت ببند و آن را به در مسجد وصل كن و با كمك آن خود را به مسجد برسان و در نماز جماعت شركت كن .))

لثالى الاخبار، ج 4، ص 205.

منبع : تفسير منهاج الصادقين ، ج 4، ص 462.

ابن عبّاس گويد: من و سلمان در زير درختى نشسته بوديم . سلمان شاخه درختى را كه برگهايش خشك شده بود، جنباند و در نتيجه آن همه برگها به زمين ريخت . جناب سلمان فرمود: ((اى ابوعثمان ، از من نمى پرسى كه چرا چنين كردم ؟))

گفتم : ((سبب اين كار چه بود؟))

فرمود: ((با پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در زير اين درخت نشسته بوديم ، آن حضرت چنين كرد كه من كردم و سپس به من فرمود: اى سلمان ، از من نمى پرسى كه چرا چنين كردم ؟ من عرض كردم : يا رسول اللّه ، سبب چه بود؟ حضرت فرمود: مؤ من چون وضو بگيرد بر آن وجهى كه دستور آمده بود، و بعد از آن نمازهاى پنجگانه شبانه روز را بجاى آورد، گناهان او بريزد بسان اين برگها كه از اين درخت فرو ريخت .))

آنگاه اين آيه را تلاوت فرمود:

((و اقم الصلوة طرفى النّهار و زلفا من اللّيل ... .

و بپاى دار نماز را هر دو سر روز و پاره هايى از شب ...

مرحوم ملا محمّد تقى برغانى از روحانيانى بود كه در محراب عبادت به هنگام سحر در حالى كه مشغول خواندن مناجات ((خمس عشرة )) در سجده بود به دست فرقه بابيه به شهادت رسيد. در احوال او مى نويسند:
((عبادت آن جناب (قدس سره ) چنان بود كه هميشه از نصف شب تا طلوع صبح صادق به مسجد خود مى رفت و به مناجات ادعيه و تضرع و زارى و تهجد اشتغال داشت و مناجات خمس عشرة را از حفظ مى خواند بر اين روش و شيوه پسنديده استمرار داشت تا اينكه در يكى از آن شب ها شربت شهادت نوشيد. مكرّر در فصل زمستان ديده مى شد كه در پشت بام مسجد خود در حالى كه برف به شدّت مى باريد، در نيمه شب پوستين بر دوش و عمّامه بر سر داشت و مشغول تضرع و مناجات بود و در حالت ايستاده ، دستها را به سوى آسمان بلند مى كرد تا برف سراسر قامت مباركش را از سر تا نوك پا سفيدپوش مى كرد.))

علی (ع) فوق عبادت کنندگان

-    این علی (ع) همه چیز ماست و ما همه باید تابع او باشیم. در عبادت فوق تمام عبادت کنندگان بود، در زهد فوق همه زاهدها بود، در جنگ فوق همه جنگجویان بود. (صحیفه نور، ج 6، 146.)

-    حضرت امیر نمازش را هم می خواند، شمشیرش را هم می کشید. شمشیرش دستش بود، نماز هم می خواند، هر دو بود قضاوت هم می کرد، همه کارها را می کرد.

-    از حضرت مولا معروف است که تیریهب پای مبارکش رفته بود که طاقت بیرون آوردن آن را نداشت، در وقت اشتغال به نماز بیرون آوردند و اصلاً ملتفت نشد. (چهل حدیث، 429.)

-    جناب مولی الموحدین (ع) وقتی که وقت نماز می شد به خود می پیچید و متزلزل می شد از آن حضرت سؤال شد: چه می شود تو را یا امیر المؤنین!؟

می فرمود: ((آمد وقت امانتی که حق تعالی عرضه داشت به آسمان ها و زمین و آنها ابا کردند از حمل آن و بر حذر شدند از آن.)) (سر الصلوة، ص 63.)

-    کسی که عبادتش عبادت احرار است، جزای او جزای تجار نخواهد بود.

-    ظاهر نماز علی بن ابی طالب (ع) و نماز فلان منافق در اجزاء و شرایط و صورت ظاهری عمل هیچ تفاوتی ندارد، لیکن آن یک با آن عمل معراج الی الله کند و صورتش ملکوت اعلی است و دیگری با آن عمل به جهنم سقوط کند و صورتش ملکوت اسفل است و از شدت ظلمت شبیه ندارد. (چهل حدیث، 331.)

-    حضرت امیر بیست و چند سال به واسطه مصالح عالیه اسلام در نماز اینها (خلفای ثلاثه) رفت، عرض بکنم که تبعیت از اینها کرد برای اینکه یک مصلحتی بود که فوق این مسائل بود. (صحیفه نور، ج 1، ص 259.)

-    آنهایی هم که حضرت امیر المؤنین علی (ع) را در محراب عبادت کشتند مدعی اسلام بودند. (صحیفه نور، ج 14، ص 91.)

-    علی (ع) والاترین شهید محراب که به دست خیانتکران اشقی الاشقیاء به ملاء اعلا شتافت.

 حضور قلب علی (ع) در نماز

از حضرت مولا امیر المؤنین علی (ع) معروف است که تیری به پای مبارکش رفته بود که طاقت بیرون آوردن نداشت، در وقت اشتغال به نماز بیرون آوردند و اصلاً ملتفت نشد.

آن سروری که یک ضربت یوم الخندقش به تصدیق رسول الله (ع) افضل از جمع عبادت جن و انس است،(انبیاء و اولیای الهی) با آن همه عبادت و ریاضات که علیّ بن الحسین (ع) که اعبد خلق الله است، اظهار عجز می کند که مثل او باشد (بحار الانوار، ج 46، ص 75.) اظهار عجز و تذلّلش و اعتراف به قصور و تقصیرش از ما بیشتر و بالاتر است. (سیمای نماز از دیدگاه امام خمینی (ره)، ص 114.)

  یک تکبیر علی (ع)

تو خیال می کنی که امتیاز نماز حضرت امیر المؤنین علی (ع) با ما این است که ((مدّ)) ((وَ لَاالضّالین)) را طولانی تر می کند؟ یا قرائتش صحیح تر است؟ یا طول سجود و رکوع و اذکار و اورادش بیشتر است؟ یا امتیاز آن بزرگوار به این است که شبی چند صد رکعت نماز می خواند؟ یا مناجات سیدالساجدین (ع) هم مثل مناجات من و تو است؟ او هم برای حورالعین و گلابی و انار این قدر ناله و سوز و گداز داشت؟ به خودشان قسم ((وَ اِنَّهُ لَقَسَمٌ عَظیمٌ)) که اگر بشر پشت به پشت یکدیگر دهند و بخواهند یک ((لا اِلهَ اِلَّا الله)) امیر المؤنین را بگویند، نمی توانند! خاک بر فرق من با این معرفت به مقام ولایت علی! به مقام علی بن ابی طالب (ع) قسم، که اگر ملایکه مقربین و انبیای مرسلین – غیر از رسول خاتم که مولای علی و غیر اوست – بخواهندیک تکبیر او را بگویند نتوانند. حالِ قلب آنها را جز خود آنها نمی داند کسی.

برگرفته شده از کتاب نماز و عبادت امام علی (ع)

منبع :سایت لیله القدر

شخصى مى گويد خدمت امام صادق(عليه السلام) آمدم و عرض كردم: آنچه از اموال در دستم بود از بين رفت و در فشار و سختى فراوانى قرار گرفتم. امام(عليه السلام) فرمود: آيا در بازار دكّانى دارى؟ گفتم آرى، ولى به خاطر نداشتن سرمايه آن را رها كردم. امام فرمود: وقتى به كوفه برگشتى برو سرِ مغازه ات، آن را جارو كن و آن جا بنشين; ولى پيش از آن كه از منزل بيرون روى، دو ركعت يا چهار ركعت نماز بگذار و پس از نماز بگو:تَوَجَّهْتُ بِلا حَوْل مِنّى وَ لا قُوَّة، وَ لكِنْ بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ، اَبْرَءُ اِلَيْكَمن به سوى تو روى آوردم، بى آن كه به قدرت و قوّت خود تكيه كنم; بلكه با تكيه بر قدرت و قوّت توست من از هرمِنَ الْحَوْلِ وَالْقُوَّةِ اِلاَّ بِكَ، فَاَنْتَ حَوْلى وَ مِنْكَ قُوَّتى، اَللّهُمَّ فَارْزُقْنى مِنْقدرت و قوّتى جز تو بيزارم. تو قدرت و قوّت منى. خداوندا ازفَضْلِكَ الْواسِعِ رِزْقاً كَثيراً طَيِّباً، وَ اَ نَا خافِضٌ في عافِيتِكَ، فَاِنَّهُ لافضل وسيعت روزى فراوان پاكيزه اى به من عنايت فرما. من تقاضاى عافيت تو را دارم ; چون هيچ كسيَمْلِكُها اَحَدٌ غَيْرُكَ.جز تو مالك آن نيست.راوى مى گويد: من نيز به دستور امام(عليه السلام) عمل كردم و خداوند روزى مرا زياد كرد، تا آن جا كه براى خود چهارپايان و اموال ديگرى خريدم و براى خود خانه ساختم.(1)آغاز اين حديث شاهد بر چيزى است كه در ذيل حديث قبل گفتيم كه شرط قبولى اين دعاها، تلاش به مقدار توان خويش در امر معاش است–

در روايتى آمده است مردى خدمت رسول خدا(صلى الله عليه وآله) آمد و گفت: يا رسول اللّه من عيالمندم و قرض دارم و زندگى بر من سخت مى گذرد، به من دعايى بياموز تا با خواندنش، خداوند روزيم را زياد كند، تا بتوانم قرضم را ادا كنم و به خانواده ام برسم. رسول خدا(صلى الله عليه وآله)فرمود: اى بنده خدا وضوى كاملى (از نظر آداب و شرايط) بگير; سپس دو ركعت نماز بخوان و ركوع و سجود آن را به نيكى بجا آور و پس از نماز بگو:يا ماجِدُ يا واحِدُ يا كَريمُ، اَتَوَجَّهُ اِلَيْكَ بِمُحَمَّد نَبِيِّكَ نَبِىِّ الرَّحْمَةِاى با مجد و شوكت

اى يگانه اى بزرگوار توجه كنم بسويت بوسيله پيامبرت محمّد پيامبر

 رحمتصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، يا مُحَمَّدُ يا رَسُولَ اللهِ، اِنّى اَتَوَجَّهُ بِكَ اِلَى اللهِ رَبّىدرود

خدا بر او و آلش اى محمّد اى رسول خدا براستى من متوجه گشته ام بوسيله تو بسوى خدا پروردگار خود

وَرَبِّكَ وَرَبِّ كُلِّ شَىْء، وَاَسْئَلُكَ اللّهُمَّ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ اَهْلِ بَيْتِهِ،

و پروردگار تو و پروردگار هرچيزى و از تو خواهم خدايا كه درود فرستى بر محمّد و خاندانش

وَ اَسْئَلُكَ نَفْحَةً كَريمَةً مِنْ نَفَحاتِكَ، وَفَتْحاً يَسيراً، وَ رِزْقاً واسِعاً، اَلُمُّ بِهِو

 از تو خواهم نسيمى كريمانه از نسيمهاى رحمتت و گشايشى آسان و روزى وسيعى كه پريشانيم راشَعَثى، وَ اَقْضى بِهِ دَيْنى، وَاَسْتَعينُ بِهِ عَلى عِيالى.(1)بدان برطرف كنم و قرضم را بدان ادا كنم و كمك جويم بدان بر عائله ام.البتّه تمام اين دستورات بعد از آن است كه انسان تلاش و سعى لازم را براى تحصيل روزى انجام دهد و الاّ دعاى او - طبق روايات - مستجاب نمى شود -

چهار نوع نماز عاشقانه
امام حسین علیه السلام نماز به راستى به صورت بى نظیرى به پا داشت به گونه اى که مخصوص او بود و نه دیگرى ، در شبانه روز جاودانه عاشورا آن حضرت چهار نوع نماز خواند.
1- نماز وداع و آن نمازى بود که شب عاشورا پس از به تاخیر افکندن پیکار و مهلت خواستنش از دشمن به پا داشت .
2- نماز نیمروزى که به صورت نماز خوف به سبک ویژه اى جز نمازهاى خوفى که در منزلگاه ((عسفان )) و ((ذات )) و ((بطن النخل )) خواند، به پا داشت که در آن برخى از یاران پاکباخته اش هدف تیرهاى دشمن کینه توز و تجاوزکار قرار گرفته ، به شهادت رسیدند.
3- روح و جان نماز را با آوردن اسرار و افعال و چگونگى و کلمات آن به صورت تمام عیار به پا داشت .
4- و نماز مخصوصى که تکبیره الاحرام ، قرائت ، قیام ، رکوع ، سجود، تشهد و سلام ویژه اى داشت . نمازى که تکبیر آن را به هنگام فرود آمدن از مرکب سر داد و قیام آن را به هنگامى که پس از افتادن بر خاک به روى پاى خویش ‍ ایستاد به جا آورد و رکوع آن را به هنگامى که از شدت زخم و خونریزى بر خاک مى افتاد و برمى خاست انجام داد و قنوت آن را با آخرین دعاى روح بخش و آخرین نیایش ملکوتى اش در واپسین دقایق زندگى زمزمه کرد که : ((خداى من ! اى خدایى که مقامت بس والا و بلند مرتبه است و خشم و غضبت بر بیدادگران بسیار شدید، نیرویت از هر نیرویى بالاتر است . اى خدایى که از تمامى مخلوقات بى نیازى و در کبریا و عظمت فراگیر و به آنچه بخواهى توانا. بار خدایا! ما خاندان و فرزندان پیامبر محبوب و برگزیده تو هستیم که اینان با ما از راه فریب و حیله وارد شدند و دست از یارى ما کشیدند و ما را که براى حق و عدالت به پا خاستیم به شهادت رساندند.))

و سجده آن را با نهادن چهره پر فروغش بر خاک گلگون کربلا انجام داد و تشهد و سلام آن را با خروج روح بلندش از پیکر غرق به خونش ادا کرد و بالاخره سر از سجده نماز برداشتن را، با اوج گرفتن سربریده اش بر فراز نیزه ها و تعقیب نمازش را هم با برخى دعاها و اذکار و سوره مبارکه کهف که از فراز نیزه ها تلاوت کرده ، به گوش ها مى رساند.(28)

منبع : سایت لیله القدر

سوره ی قدر در مكه نازل شده و همانند دیگر سوره های مكی، آیاتش كوتاه و موزون است. این سوره با اشاره به نزول قرآن در شب قدر آغاز و با بیان اهمیّت شب قدر نزد خداوند و برتری آن بر هزار ماه ادامه می یابد و با سلام و درود الهی در آن شب پایان می پذیرد.

روایات پرشماری در فضیلت تلاوت این سوره پس از سوره ی حمد در نماز وارد شده است و به كسی كه آن را در نماز واجب بخواند خطاب می شود: «غَفَرَ اللّهُ لَكَ ما مَضی فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ:

خداوند گذشته تو را بخشید، از نو آغاز كن. » [1]

امام رضا علیه السلام فرمود: كسی كه در زیارت قبور مؤمنان، سوره ی قدر را هفت مرتبه بخواند، خداوند آن مردگان و كسی كه این سوره را تلاوت كرده است، می آمرزد. [2]